Modern otomobiller, elektrik sistemleri olmadan çalışmazlar. Elektrik; motoru çalıştırmak, bujilerin motordaki hava-yakıt karışımını ateşlemek, far ve lambaları yakmak, kontrol paneli, klima, cam silecekleri, ses sistemi ve benzeri diğer elektrikli parçalarını çalıştırmak için gereklidir. Araçtaki elektrik akümülatörden sağlanmaktadır. Araç elektrik çevrimi aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Motor çalışırken devamlı olarak akümülatör şarj edilmektedir. Bu şarj sisteminin amacı; elektrikli alıcılara akım vermek ve akümülatörü (bataryayı) devamlı şarjda tutmaktır. Alıcıyı besleme işlemi
, alternatör, regülatör ve devre kablolarından oluşan parçalarla gerçekleşmektedir.
1 – Akümülatör : Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden ve devresine alıcı bağlandığında bu enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirerek dış devreye veren bir cihazdır. Motorun çalışmadığı zamanlarda kimyasal enerji olarak depoladığı enerji elektrik enerjisine dönüştürerek kullanılır.
2 – Kontak sistemi
3 – Bobin : Akümülatörden gelen elektrik gerilimini yükselten cihazdır.
4 – Distribütör : Endüksiyon bobini tarafından meydana getirilen yüksek gerilimi uygun zamanda uygun bujiye göndererek yanmayı sağlar.
5 – Marş Motoru : Otomobilde ilk hareketi sağlayan parçadır.
6 – Alternatör : Motorun sağladığı hareket enerjisini kullanarak elektrik enerjisini üretir. Motor çalışmazken elektrik üretemez bu nedenle akümülatöre ihtiyaç vardır.
7 – Buji : İçten yanmalı motorlarda hava-yakıt karışımını kıvılcım üreterek ateşleyen parçadır.
Motorun Çalıştırılmasındaki Aşamalar
- Kontak anahtarının çevrilmesiyle ya da start-stoplu araçlarda start tuşuna basılmasıyla akümülatördeki elektrik marş motorunu çalıştıran selenoid üzerinden marş motoruna geçer.
- Motorun ilk hareketini sağlayan marş motoru sayesinde motorun pistonları silindirin içinde aşağı-yukarı hareket etmeye başlar ve aynı zamanda endüksiyon bobinine de elektrik gider.
- Endüksiyon bobini akümülatörden gelen elektrik gerilimini yükseltir ve distribütöre gönderir. Distribütör de belli bir sırayla bujilerde kıvılcım üretir
- Motor çalışmaya başladıktan sonra ürettiği mekanik enerjinin bir kısmı ile alternatörün rotorunu döndürür. Alternatörün ürettiği elektrik enerjisi ile hem akümülatör şarj edilir hem de elektrikle çalışan sistemlere elektrik sağlanır.
Araç motoru çalışmadığı zamanlarda kullanılan bütün elektrikle çalışan alıcılar akümülatör tarafından beslenir. Motor çalıştığında bu görevi alternatör yapar. Araç motoru düşük devirde çalışırken şarj sisteminin vereceği akım alıcıları beslemeye yetmeyebilir. Bu durumda elektrikle çalışan cihazların beslemesini akümülatör yapar. Araç motoru yüksek devirlerde çalışırken alternatörün vereceği akım, elektrikli alıcıların harcayacağından fazla olabilir. Bu durumda sistemin ürettiği akımın bir kısmı alıcılara giderken diğer kısmı da bataryanın şarj edilmesini sağlar. Araç motoru yüksek devirlerde çalışırken elektrikli alıcılar kullanılmayabilir. Bu sırada akümülatör de tam şarjlı olabilir. Böyle durumlarda regülatör otomatik olarak devreye girerek şarj akımını sınırlar ve boşta çalıştırılırlar.