Bu sayfada otomobil elektrik tesisatının yapısal özellikleri ve devre çözümlemeleri ele alınmıştır. Otomotivde elektrik ve elektronik sistemlerinin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Yerine getirdi işlevlerden dolayı bu sistemler karmaşık bir yapıda görünseler bile aslında basit elektrik sistemlerinden oluşmaktadırlar. Teknolojik gelişmelere paralel olarak bu sistemlerin tasarlanıp uygulanmasının yanında performansı ve kullanıcının konfor beklentileri de çok önemlidir.
Küreselleşmeye paralel olarak otomotiv firmalarının dünyanın farklı ülkelerinde üretim yapabilmeleri ve araçlarını farklı ülkelere satabilmeleri için elektrik tesisatlarında ve kullanılan elemanlarda standardizasyona gidilmesine sebep olmuştur.
Bir elektrikli sistemin çalışmaması elektrikli alıcının arızalanması ya da enerjinin olmamasından kaynaklanabileceği gibi elektrik tesisatından da kaynaklanabilir. Bu nedenle elektrik sistemlerinde oluşan arızaların tespitinde tesisat bilgisi çok önemlidir ve elektrik tesisat şemalarının iyi anlaşılması gerekir.
Otomobillerde kullanılan elektronik kontrol sistemleri (ABS, ESP, ESR, Motor Kontrol Sistemi vb) bütünleştirilerek verimleri arttırılmıştır. Buna bağlı olarak kablo sayısı artmış, tesisatın hacmi ve ağırlığının artmasına neden olmuştur.
Elektrik Tesisatlarda Kullanılan Kablolar Ve Bağlantı Noktaları
Araç elektrik tesisatlarında çok telli kablolar kullanılmaktadır. Her kablo kullanıldığı yere göre farklı malzeme türü ve farklı kalınlıkta yalıtımı yapılmaktadır. Kullanılan yalıtım malzemesi iletilen gerilim ve akım şiddetine bağlı olarak farklılık gösterir.
Elektrik tesisatlarında kablolar ve elektriksel alıcılar arasında ihtiyaca göre sabit ve sökülebilen bağlantılar kullanılmaktadır.
Elektrik tesisatı üzerinde taşınan akım, iletilen gerilim, sıcaklık ve nem bağlantı noktalarındaki elektrik geçirgenliği ve tesisat ömrünü etkilemektedir. Bağlantı noktalarında oluşan gevşeklik gerilim düşmesine ve bağlantının ısınmasına sebep olur. Bu ısı zamanla bağlantı noktasında alevlenmeye hatta yangına da sebep olabilir. Bu nedenle bağlantı noktalarında gevşeklik olmamalıdır. Bir bağlantı noktası düşük akım direncine sahip olmalıdır, yüksek izolasyon direnci bulunmalıdır ve nem, su gibi oksitlenmeye sebep olabilecek şeylerin bağlantıya sızmasına veya temas etmesine izin verilmemelidir.
Elektronik kontrol sistemlerinde sensörlerin ve elektronik kontrol ünitelerinin çalışma aralığı hassas ve dar olduğu için oluşacak gerilim düşüşleri çok önemlidir. Bu sebeple sensör elektronik kontrol bağlantılarında ve bağlantılarında mikro kontaklar kullanılmaktadır.
Elektrik Devre Şemaları
Arızaların tespitinde ve arızaların giderilmesinde elektrik tesisatlarına ait devre şemalarından faydalanılmaktadır. Elektrik tesisatlarında gösteriminde üç farklı standart vardır. Bunlar Blok diyagramları, terminal diyagramları ve tesisat şemalarıdır.
Blok Diyagramları devre yapısının, işlevinin ve tesisat planının anlaşılmasında önemli bir kaynaktır. Blok diyagramları üzerinde devrede kullanılan elemanlar, devrenin akış şeması ve kontrol yolu rahatlıkla anlaşılabilir.
Terminal diyagramları elektrik devresinin bağlantı noktalarındaki bilinmesi gereken önemli özellikleri veya sembolleri gösterirler. Bir elektrik tesisatındaki arızası terminal diyagramı incelenerek gerekli arıza tespit cihazları kullanılarak tespit rahatlıkla edilebilir.
Şematik diyagramlar ise elektrik tesisatına ait devre ve elemanların detaylarını içerir. Devrenin nasıl çalıştığı, akımın hangi yolu izlediği, devre elemanları arasındaki bağlantı ve etkileşimleri ile ilgili bilgileri içerir.